BİTKİMİZİN SAĞLIĞI İÇİN ÖNEMLİ OLAN FAKTÖRLER

SULAMA

Evinizdeki bitkilerin türü ne olursa olsun bitkilerinizi doğru şekilde sulamak bitkinizin sağlığı ve yaşam süresi için belirleyici rol oynar. Bu sebeple sulamanın çoğu bitki severin kafasını kurcalayan ve soru işaretleri barındıran bir konu olması anlaşılabilir bir durumdur.

Bitkimin ne kadar suya ihtiyacı var?

Farklı bitkiler farklı miktarlarda suya ihtiyaç duyar. Bitkilerinizin doğal ortamını düşünün: yağmurlu ve tropikal mi yoksa sıcak ve kuru bir ortam mı? Bu basit sorular, bitkinizin ne kadar suya ihtiyacı olduğuna karar vermenize yardımcı olacaktır.

Kaktüsler ve sukulentler gibi genellikle kurak bölgelerde yetişen bitkiler kuru kalmayı severler ve nispeten seyrek sulanmayı tercih ederler. Sukulentler ve kaktüsler yapraklarında aylarca su depoladıklarından diğer çiçekli bitkilerden farklı şekilde bakım görmeleri gerekir. Tekrar sulamadan önce birkaç hafta (belki de birkaç ay) bekleyin ama diğer bitkiler gibi yine de sulanmaya ihtiyacı olduğu gerçeğini unutmanıza sebep olmamalıdır.

Bitki boyutu, bitkinizin ne kadar suya ihtiyacı olduğunu da belirleyecektir. Daha az toprağı olan küçük saksılarda toprak, çok toprağı olan büyük saksılardakinden daha hızlı kurur. Bu yüzden farklı büyüklükte aynı iki bitkiye sahipseniz büyük olanın diğerinden daha sık suya ihtiyacı olacaktır.

Toprak çok uzun süre ıslak bırakılırsa kök çürümesine neden olabilir. Buna aşırı sulama diyoruz. Öte yandan bitkinizin toprağı sürekli olarak çok kuruysa, muhtemelen bitkiniz yeteri kadar sulanmamıştır. Sulamadan önce toprağınızın kurumasına izin vermek bitkilerin mükemmel su ve oksijen dengesini kurması için önemlidir.

Bitki bakımı alışkanlıklarınızda esnek olmanız sorun değildir. Suyun bitkinizi nasıl etkilediğini izleyin. Çoğu bitkinin sulanması gerekip gerekmediğini kontrol etmenin en basit yolu parmağınızın ucunu 2-3 cm toprağa bastırmaktır. Hala parmağınızın ucu kuruysa o zaman bitkinizi sulamanız iyi olabilir. Bunun her zaman ve her bitki için -örneğin kışın kaktüs ve sukulentler için- geçerli olmayan genel bir kural olduğunu hatırlatmakta fayda var.

Mevsime dikkat etmeli miyim?

Güneşin daha yoğun hissedildiği yaz aylarında küçük sukulentlerinizi diğer mevsimlere kıyasla daha sık -iki haftada bir civarında- sulamanız gerekebilir. Tropikal bitkilerinizi ise haftada bir sulamanız gerekecektir. Bu bitkiler için sıcak aylarda nem seviyelerinin yüksek kaldığından emin olun.

Suyun sıcaklığı önemli midir?

Ev bitkilerinin çoğu soğuk su yerine ılık suyu tercih eder. Bitkinin su emilimi de en iyi ılık su ile gerçekleşir. Bitkinizin yapraklarına su sıçratmamaya çalışın (yapraklarının nemlenmesinden hoşlanacak bir orkide veya hava bitkisi olmadığı sürece). Tropikal bitkilerin çoğu doğal ortamlarında-yani yağmur ormanlarındaki- aşırı yağış olabileceğinden mumsu yapraklara sahiptir. Mumlu yapraklar suyun kaymasına yardımcı olur ve mantar enfeksiyonu riskini önler.

Bitkimi yetersiz veya aşırı suladığımı nasıl anlayabilirim?

Sulama alışkanlığınızı değiştirmeniz ve sıklığını yeniden ayarlamanız gerekip gerekmediğini öğrenmek için aşağıda sıralanan bazı yetersiz sulama veya aşırı sulamanın yaygın belirtilerine bakabilirsiniz. (Bahsedilen belirtiler genel bir tavsiyeden ibaret olmakla birlikte bitki sahibi her tür için özel tavsiyeleri dikkate almalı ve uygulamalıdır.)

• Kuru Toprak: Bitkinin toprağı sertse ve parmağınızla toprakta nem hissedemiyorsanız bitkinizi daha sık sulamanız gerekir.

• Kahverengi ve Kuru Yapraklar: Sonbaharda kuruyan ağaçlar gibi bitkiler bazen çok az veya çok suya sahip olduklarında kuruyan ve kahverengileşen yapraklarını kaybederler.

• Çiçek Açmayı Reddetme: Bir bitki çiçek açacak ancak çiçek açmıyorsa, muhtemelen doğru miktarda su almıyordur.

• Sarkma ve Gevşeme: Doğru miktarda su almayan bitkiler genellikle sarkar.

• Aşırı Nemli, Çamurumsu Toprak: Bitkinin altında veya toprakta fazladan su bulunduğunda bitkinin kökleri çürüyebilir. Bitkiyi canlı tutmak için bundan kaçınılmalıdır.

SICAKLIK

İç mekanda yetiştirilen bitkilerin çoğu bahçelerimizden daha sıcak olan tropikal veya alt tropikal ülkelere özgüdür. Bu yüzden evlerimizin odalarındaki sıcaklıklar genellikle ev bitkilerinin büyümesi için uygundur.

Çoğu ev bitkisi en iyi şekilde 15 – 24 °C arasında büyür. Bazılarının daha azına ve bazılarının ise biraz daha fazlasına ihtiyacı vardır. Bu aralıkta iyi büyüyen bitkiler evler ve ofisler için oldukça uygundur çünkü birçok oda zaten bu sıcaklıklara yakın tutulmaktadır.

Sıcaklık o bitki için önerilen seviyenin üzerinde – yaklaşık (24 °C) – olduğunda, yaprakları sprey ile – su püskürtme yoluyla – nemlendirerek bitkinizin nemini iyileştirmeye yardımcı olabilirsiniz. Zebra çiçeği, ok başı sarmaşığı, çin herdemyeşili ve orkide gibi bazı bitkiler nem tepsisine yerleştirilince ve düzenli olarak spreyle nemlendirilince yüksek sıcaklıklarda iyi büyüme imkanına sahip olurlar.

24 °C üstünde bir sıcaklık iç mekandaki çoğu bitki için çok yüksektir ancak dış mekânlardaki bitkiler için iyidir.

Normalden düşük sıcaklıklar ise yüksek sıcaklıklardan daha büyük bir sorundur çünkü bitkinin büyümesine önemli ölçüde zarar verir ve özellikle bitki aşırı sulandığında bitki ölümüne neden olur.

İç mekan bitkilerinin çoğu tercih ettiklerinin üstündeki ve altındaki sıcaklıkları tolere edebilir. Bitki büyüme sorunlarına neden olacak asıl problem sıcaklıktaki ani düşüş veya uzun süreli soğuk sıcaklıklardır.

Bitkinizin çiçeğinin çabuk solması, alt yapraklarının düşmesi, yapraklarının solması ve yaprak kenarlarının kahverengiye dönmesi ortam sıcaklığının olması gerektiğinden yüksek olmasına işaret ediyor olabilir. Diğer taraftan yaprakların sararması ve düşmesi ciddi sıcaklık düşüşlerinin bir belirtisi olabilir. Bu belirtilerin başka nedenleri de olabilir bu nedenle olası her faktörü (su, ışık vb.) göz önünde bulundurun.

NEM

Birçok ev bitkisi bir evdeki ortalama nem seviyelerinde gelişebilir. Bununla birlikte bazı bitki türleri (özellikle tropik ve alt tropik bölgelere özgü olanlar) daha yüksek nem seviyelerine ihtiyaç duyarken, kuru koşullara adapte olmuş kaktüsler ve sukulentler düşük nem seviyelerine ihtiyaç duyar.

Bitkide Düşük ve Yüksek Nem Belirtileri

Düşük veya yüksek nemin sebep olabileceği dikkat edilmesi gereken yaygın işaretler vardır ancak bitkiler üzerinde benzer bir etkiye sahip olabilecek diğer nedenlerin de incelenmesi (örneğin parlak ışık, aşırı sulama vb.) gerekir.

Düşük Nem Belirtileri:

• Yaprak uçları kahverengiye döner.

• Yaprak kenarları sararır.

• Çiçekler hızla porsur ve ölür.

• Yapraklar kuruyup buruşur.

Yüksek Nem Belirtileri:

• Yapraklarda görülen ‘’kurşuni (gri) küf’’

• Çiçekler üzerinde ‘’kurşuni (gri) küf’’

• Yapraklar ve gövdeler çürüme belirtileri göstermeye başlar.

Nem Seviyelerini İyileştirme Yöntemleri

1) Spreyle Nemlendirme: Yaprakları bir sprey şişesi ve ılık suyla nemlendirmek yaygın ve etkili bir yöntemdir.

2) Bitki Grupları: Bitkiler gruplar halinde bir araya getirildiğinde, ormandaki ağaçlar ve bitkiler gibi davranır ve birbirleri arasında hava ve nemi hapsederler. Ayrıca birbirlerinin topraktaki nemini de kullanabilirler. Bunu yaparken bitkilerin her biri arasında biraz boşluk bırakmakta yarar vardır.

3) Çakıl / Nem Tepsileri: Nemi iyileştirmenin harika bir yolu, bitkileri bir nem tepsisine yerleştirmektir. Bu tepsi suyla kaplı küçük çakıl taşlarından oluşur. Bitkinin fazla su emmemesi ve iyi havalandırılmış kalması için suyun çakıl taşlarını geçmemesi onların hemen altında olması gerekir.

4) Hava Nemlendirici veya Hava Kurutucu Cihazlar: Bitkilerinize en iyi nem seviyesini sağlayabilmek için bazı odalara yerleştirilebilir.

Bu yöntemlerin dışında odaya su içeren kaplar veya suyla dolu çiçekli bir vazo yerleştirebilirsiniz.

IŞIK

Bitkiler hayatta kalmak ve büyümek için ışık gereksinimlerini karşılamalıdırlar. Bitkilerimizin bu hayati öneme sahip ihtiyacını karşılayabilmeleri için onlara uygun bir konum ve ışık sağlamalıyız.

Ana Doğal Işık Ayarları Türleri

• Doğrudan güneş ışığı: Çoğu ev bitkisi direkt güneş ışığını sevmez ve doğrudan çok fazla güneş ışığı aldıklarında zarar görür veya çok uzun süre hayatta kalamaz. Yaz güneşinin tadını çıkaran çöl kaktüsleridir. Sukulentler de direkt güneş ışığını tolere edebilir. Direkt güneş ışığı güneye bakan bir pencerede olabilir.

• Kısmi güneş ışığı ve gölge: Bir bitkinin gün içinde birkaç saat güneş alması için batıya veya doğuya bakan bir pencereye yakın bir yere konulması gerekir. Batıya veya doğuya bakan bir pencerenin yakınına yerleştirilmesi bitkiye sabah veya akşam güneşinden faydalanmasını ve öğle güneşinin sıcaklığından korunmasını sağlar. Pek çok bitki, özellikle çiçek açan türler, kısmen güneş ışığı ve gölgede bir pencereye yakın konumda en iyi şekilde büyür.

• Tam gölge veya düşük ışık: Çoğu bitki, özellikle çiçekli türler olmak üzere gölgeli veya düşük ışık koşullarında büyümezler. Ancak bazı türler düşük ışıkta gelişme yetenekleriyle tanınır ve büyütülmeleri nispeten kolay olduğundan bitki yetiştirmeye yeni başlayan için sıklıkla önerilir. Düşük ışıkta yetişen ev bitkilerine Salon Yaprağı, Paşa Kılıcı, Ejderha Ağacı ve Zamia Bitkisi örnek verilebilir. Kuzeye bakan bir pencere tam gölge sağlar, ancak düşük ışık genellikle bir odadaki pencerelerin boyutuna veya miktarına bağlı olabilir.

• Doğrudan güneş ışığı olmadan parlak ışık: Çoğu yeşil yapraklı bitki ve birçok çiçek türü için uygundur. Doğrudan güneş almayan parlak ışık için en iyi yer güneye bakan bir penceredir; bitki pencereden yaklaşık bir metre ötede konumlandırılır. Gün ışığının bol miktarda alınmasına yetecek kadar büyükse doğu ve batıya bakan pencereler de uygun olacaktır.

Yetersiz ve Aşırı Işık Kaynaklı Sorunlar

Bir bitki yeterince ışık almıyorsa veya çok fazla doğrudan güneş ışığına maruz kalıyorsa bitkinin verdiği bazı işaret veya reaksiyonlara dikkat edilmelidir.

Yetersiz Işık Belirtileri:

• Bitkinin çiçek açmaması

• Zayıf, yavaş ve cılız büyüme

• Düşmeye yakın sararan yapraklar

• Normalden daha küçük olan yeni yapraklar

Aşırı Işık Belirtileri:

• Pörsüyen ve çabuk ölen çiçekler

• Buruşmuş kurumuş yapraklar

• Yapraklarda renk açılması/azalması

• Sarkık yapraklar

Yapay Aydınlatma

Bazı bitkilerin iç mekanlarda iyi büyüyebilmesi için yapay aydınlatmaya ihtiyacı olabilir. Kış aylarında gün boyu oldukça ışıksız olabilir ve belki de sadece 7 saat gün ışığı olabilir, bu nedenle özellikle günde 12 saate kadar gün ışığına ihtiyaç duyan bitkiler için yapay aydınlatma sağlamanız gerekebilir. Yapay aydınlatma kullanmak penceresiz bir odada bitki büyütebilmenizi, bitkilerinizin kış da olsa çiçek açmış halde olmasını ve yeşil yapraklı bitkilerinizin sağlıklı olduğunu vurgulayan yeşil renkte olmasını sağlar.

Ev lambaları yapay aydınlatmaya uygun değildir ve iç mekan bitkileri üzerinde istenilen etkiye sahip değildir. Bunun yerine yapay aydınlatma olarak led veya floresan lambalar kullanılır.

Bitki türüne veya içinde bulunduğu koşullara göre farklı ışık spektrumları veya spektrumların kombinasyonunu yayan yapay aydınlatma lambaları mevcuttur. Gro-lux floresan lambalar, özellikle iç mekan bitkisi yetiştiriciliği için tasarlanmıştır. Mavi ve kırmızı ışık spektrumlarının bir karışımını yayar. Mavi ve kırmızı ışık spektrumları bitkinin fotosentez yapmak için absorbe ettiği ışık spektrumlarıdır. Bitki tarafından absorbe edilen ışık enerjisi fotosentez sayesinde kimyasal enerjiye dönüştürülür ve böylece bitki kendine besin üretir.